Yan Zhitui 顏之推 [Yen Chih-t'ui]

Het leven van Yan Zhitui (531–591+) weerspiegelt de gevaren waarmee literati tijdens de Zes Dynastieën werden geconfronteerd. Hij werd geboren in een vooraanstaande familie die bekendstond om haar expertise in de klassieke wetenschap. (…)
Hij werd drie keer gevangengenomen, diende vier regimes en leefde in zuidelijk, noordwestelijk en noordoostelijk China. Onder elke omstandigheid werd Yan zeer gerespecteerd om zijn brede kennis: hij was een bekwame dichter, schrijver, historicus en lexicograaf.

Het werk waarvoor Yan Zhitui het meest bekend is, is zijn Yanshi jiaxun (De Familie-Instructies van de Heer Yan). De Yanshi jiaxun is het vroegst overgebleven en meest beroemde jiaxun (familie-instructies). Het is een breed werk waarin Yan zijn nakomelingen instrueert over hoe ze hun leven het beste kunnen leiden en de status van de familie kunnen behouden. Voor de studie van het confucianisme is de Yanshi jiaxun essentieel omdat het laat zien hoe diep de ru-waarden waren ingebed in de opvattingen van de hogere klasse over familie. Het toont ook hoe Yan Zhitui zijn boeddhistische overtuigingen verzoende met zijn confuciaanse waarden.

Ongetwijfeld is een van de belangrijkste boodschappen van de Yanshi jiaxun het uiterst belang van educatie. Voor een welgeboren man kon niets belangrijker zijn. Boekengeleerdheid verricht wonderen: het verbetert gedrag, helpt bij het begrijpen van de dagelijkse wereld en beschermt de elite-status. Bovendien moeten welgestelde mannen alle soorten boeken lezen, zodat ze praktische kennis kunnen verwerven, zoals die over landbouw, handel, oorlogsvoering en wetgeving. Voor Yan is geletterdheid ook op een andere manier nuttig: in tijden van sociale onrust is het een vaardigheid waarmee men altijd een inkomen kan verdienen en sociale erkenning kan krijgen. Toen het Liang-regime viel, merkt Yan schrijnend op, eindigden veel grootgrondbezitters die zich nooit op leren hadden toegelegd als boeren of stalknechten. Yan Zhitui begrijpt duidelijk dat, om de bevoorrechte status van een familie te behouden, nakomelingen een hoog niveau van geletterdheid moeten behouden en in staat moeten zijn om in verschillende stijlen te schrijven.

Yan Zhitui pleit voor het daoïstische concept van zhizu (tevreden zijn met wat men heeft); Yan wijdt zelfs een heel hoofdstuk van zijn familie-instructies aan het expliciet uitleggen wat deze staat van zijn inhoudt. Hij dringt er bij zijn nakomelingen op aan om matig te zijn in hun verlangens en waarschuwt hen dat een overvloed aan macht of rijkdom onherroepelijk zal leiden tot de ondergang van de familie. Hij vertelt zijn nakomelingen dat ze niet meer dan middelmatige rijkdom moeten nastreven, wat hun materiële behoeften zal vervullen, terwijl ze voorkomen dat ze zich schuldig maken aan wat wij zouden omschrijven als opvallende consumptie. Door luxe af te wijzen en liefdadigheid te omarmen, zullen ze de vijandschap van anderen vermijden. Wat betreft het bekleden van openbare ambten, zegt Yan dat zijn nakomelingen alleen moeten streven naar middelgrote functies. Op die manier zal hun salaris voldoende zijn om in hun behoeften te voorzien, maar niet zo hoog dat het de afgunst van anderen opwekt.

Hoewel Yan zich zeer bewust was van de vele risico's van een officiële functie, wilde hij, in tegenstelling tot Huangfu Mi, toch dat zijn nakomelingen publieke ambten zouden bekleden, omdat alleen op deze manier de familie haar status kon behouden en ondergang kon voorkomen.

Yan Zhitui omarmde het boeddhisme hartelijk. Het zestiende hoofdstuk van de Yanshi jiaxun, "Het Hart Terugkeren" (Guixin pian), is gewijd aan het boeddhisme. De boeddhistische auteur Daoxuan (596–667) vond dit hoofdstuk zo overtuigend dat hij het opnam in zijn Guang Hongmingji, terwijl latere confucianisten het zo schokkend vonden dat ze weigerden de Yanshi jiaxun als een confucianistisch werk te classificeren. In dit hoofdstuk verheft Yan het boeddhisme boven het confucianisme, door te zeggen dat het laatste slechts de uiterlijke leer is, terwijl het boeddhisme de innerlijke (d.w.z. superieure) leer is. (..) Voor Yan biedt het confucianisme slechts richtlijnen voor dit leven, terwijl het boeddhisme de sleutel in handen heeft voor het welzijn na de dood. (Keith Knapp 2019 in Cambridge History of China, Vol.2 the Six Dynasties p 506-509)