start > Klassieke teksten > pre Qin t/m vroege Han > tekst
易經 Yijing - Boek der Veranderingen
Yìjīng [I ching]
Engelse titel: The book of changes / Classic of Changes
Ook 周易 Zhou Yi, Zhōu yì - Changes of Zhou - De veranderingen van de Zhou-dynastie
Deze tekst wordt gerekend tot de oude klassieken (samen met de Shijing 詩經, Shujing 書經, Chunqiu 春秋 en Yili 儀禮).
De Yijing behoort met de Daodejing tot de, in het Westen, meest bekende klassiek Chinese teksten.
De Yijing is van oorsprong een orakelboek. Later werden er meer filosofische commentaren en verhandelingen aan toegevoegd waarmee het orakelboek ook een ethisch handboek en wijsheidsboek werd.
De Yijing bestaat uit:
- 周易 Zhouyi - de veranderingen van Zhou. Dit is de basistekst.
- 易傳 Yizhuan of 十翼 Shiyi. Dit zijn de eeuwen later toegevoegde commentaren ook wel de Tien vleugels (shiyi) genoemd. Het belangrijkste filosofische commentaar is de Da Zhuan.
周易 Zhouyi:
De oudste tekstlaag, de basistekst, Zhouyi kent de volgende elementen:
- 卦 guà, de 64 hexagrammen.
- 爻 yáo, de lijnen. Ieder hexagram is opgebouwd uit zes op elkaar liggende horizontale lijnen. Iedere lijn kan gebroken of heel zijn. Alle mogelijke combinaties van deze zes lijnen levert 64 mogelijke hexagrammen op.
- 卦辭 guaci of 彖 tuàn. Ieder hexagram wordt begeleid door een korte tekst, het Oordeel (tuan) of Hexagram tekst (guaoci).
- 爻辭 yáocí, de lijntekst. Iedere lijn van het hexagram heeft ook een korte tekst.
- 卦名 guàmíng, de titel van het hexagram.
De basistekst kent ongeveer 4000 karakters en stamt uit de Westerse Zhou periode (1046-771 c Chr.). De definitieve tekst is vermoedelijk rond 800 v Chr. tot stand gekomen. De titels van de hexagrammen zijn iets later toegevoegd (Hatcher 2009 vol 1 p 493). Richard Kunst die zich richt op de originele tekst laat de hexagramtitels dan ook buiten beschouwing in zijn analyse (Kunst 1985).
十翼 Shiyi
De toegevoegde commentaren bestaat uit zeven delen waarvan de eerste drie uit twee gedeelten bestaat (vandaar de tien vleugels).
Het belangrijkste en meest filosofische commentaar is de Dazhuan of Xici, het Grote Commentaar (vleugels 5 en 6).
Zie verder hieronder de paragraaf 'indeling van de tekst'.
De tien vleugels zijn vermoedelijk in de derde en tweede eeuw voor Christus aan de basistekst toegevoegd (Qin en voege Han periode).
Tesamen vormen de Zhouyi en de Shiyi de Yijing. Deze kreeg in 136 v Christus canonieke status en werd onderdeel van de Vijf (Confucianistische) Klassieken.
De overgeleverde tekst is nadien voorzien van aanvullende commentaren.
Invloedrijke commentaren en tradities
- Wang BI (22-249) en zijn leerling Han Kangbo (ca 385): De Zhouyi zhu - Commentary on the Changes of Zhou,
- Kong Yingda (574-648): de Zhouyi zhengyi -Correct meaning of the Zhou. Dit is een subcommentaar bij die van Wang Bi dat in zijn geheel is meegenomen.
Bovengenoemde commentaren vormen de basis voor de vertaling van Richard John Lynn 1994. Inclusief de essays van Wang Bi: Zhouyi lueli - General Remarks on the Changes of Zhou
Neo-confucianistische commentaren:
- Cheng Yi (1033-1107): de Yichuan Yizhuan (伊川易傳) - The Yi River Commentary on the Book of Changes (vertaald door Harrington 2019)
- Zhu Xi (1130-1200): Zhouyi benyi (周易本義) - The Original meaning of the Zhou Changes
Deze neo-confucianistische tradities zijn opgenomen in in de Yuzuan Zhouyi zhezhong van Li Guangdi (1642-1718). Legge en Wilhelm baseren zich op deze Song en de latere Qing commentaren.
Opgegraven handschriften
- Mawangdui 1973 Zhouyi met vijf commentaren (Yao - essentials; Ersanzi wen - two or three disciples ask; Yi zhi yi - the meaning of Yi; Mu - He; Xici - the Great Treatise)
- Shanghai Museum 1994 Zhou Yi,
- Fuyang 1977 Zhou Yi handschrift, opgegraven in 1977 in een graftombe in Shuanggudai
De vertalingen van Kunst, Rutt en Shaughenessy richten zich op de originele Zhou Yi (zonder de commentaren/tradities) en proberen de originele betekenissen van de tekst uit de Zhou-periode te achterhalen.
Indeling tekst
De commentaren bij de Yijing worden de Tien Vleugels genoemd. Hiervan worden de Xici I en II, de Xugua en de eerste hoofdstukken van de Shuogua als de meest filosofische beschouwd (Dao Companion to Classical Confucian Philosophy p 46).
Hieronder geven we de Chinese titel in Pinyin [Gade Wiles]
- de Engels vertalingen van achtereenvolgens Lynn, Rutt en Pearson
- de Nederlandse vertaling is van Wilhelm
De hexagrammen:
01 ䷀ 乾 Qian [Tj'ièn] - Pure Yang - Active – The Creative - Het scheppende
02 ䷁ 坤 Kun [K'oen] - Pure Yin - Earth – Earth / The Receptive - Het ontvangende
03 ䷂ 屯 Zhun [Tsjoen] - Birth Throes - Massed – Sprouting - De aanvangsmoeilijkheid
04 ䷃ 蒙 Meng [Meng] - Juvenile Ignorance - Dodder – New Grass - De jeugddwaasheid
05 ䷄ 需 Xu [Siu] - Waiting - Waiting – Waiting - Het wachten
06 ䷅ 訟 Song [Soeng] - Contention - Dispute – Strife - De strijd
07 ䷆ 師 Shi [Sje] - The Army - Troops – With a Mutitude of Followers - Het leger,
08 ䷇ 比 Bi [Pi] - Closeness - Joining – Closeness with Others - De aaneengeslotenheid
09 ䷈ 小畜 Xiaoxu [Sjau Tsj'oe] - Farming: minor (Xiaochu) - Lesser Domestication – The Smaller herd - De temmende kracht van het kleine
10 ䷉ 履 Lü [Lu] - Treading - Stepping – Stepping - Het optreden
11 ䷊ 泰 Tai [T'ai] - Peace - Great - - Peace - De vrede
12 ䷋ 否 Pi [P'i] - Obstruction - Bad - Obstruction / Stagnation - De stilstand
13 ䷌ 同人 Tongren - Fellowship – Friendship – Mustering - Gemeenschap met mensen
14 ䷍ 大有 Dayou - Great Holdings - Large,there - Great Possesion – Het bezit van het grote
15 ䷎ 謙 Qian - Modesty – Rat – Modesty – De bescheiendheid
16 ䷏ 豫 Yu - Contentment – Elephant – Excess – De geestdrift
17 ䷐ 隨 Sui - Following – Pursuit – Following – Het navolgen
18 ䷑ 蠱 Gu - Ills to Be Cured – Mildew – Branching Out – Het werk aan het bedorvene
19 ䷒ 臨 Lin - Overseeing – Keening – The Forest – De toenadering
20 ䷓ 觀 Guan - Viewing – Observing – Gazing / Contemplation – De beschouwing / de aanblik
21 ䷔ 噬嗑 Shihe - Bite Together - Biting (Shike) – Taking a bite – Het doorbijten
22 ䷕ 賁 Bi - Elegance – Bedight – Elegance – De bekoorlijkheid
23 ䷖ 剝 Bo - Peeling – Flaying – Peeling – De versplintering
24 ䷗ 復 Fu - Return – Returning – Returning - De terugkeer / het keerpunt
25 ䷘ 无妄 Wuwang - No Errancy – Unexpected – Not false – De onschuld / het onverwachte
26 ䷙ 大畜 Daxu - Great Domestication - Farming: major (Dachu) – Great Nurturing – De temmende kracht van het grote
27 ䷚ 頤 Yi - Nourishment – Molars – Jaws - De mondhoeken / de voeding
28 ䷛ 大過 Daguo - Major Superiority - passing: major – Greatly Surpassing – Het overwicht van het grote
29 ䷜ 習坎 Kan - The Constant Sink Hole – Pit – The Abyss - Het onpeilbare
30 ䷝ 離 Li - Cohesion – Oriole – The Net – Het zich-hechtende / het water
31 ䷞ 咸 Xian - Reciprocity – Chopping – Reciprocity / respect – De inwerking / het hofmaken
32 ䷟ 恆 Heng - Perseverence – Fixing – Duration – De duurzaamheid
33 ䷠ 遯 Dun - Wihdrawl – Pig – Retreat - De terugtocht
34 ䷡ 大壯 Dazhuang - Great Strength - Big injury – Great Strength – De macht van het grote
35 ䷢ 晉 Jin - Advance – Advancing – Advancing – De vooruitgang
36 ䷣ 明夷 Mingyi - Suppresion of the Light - Crying pheasant – Wounded Light – De verduistering van het licht
37 ䷤ 家人 Jiaren - The Family – Household – Family - Het gezin / de clan
38 ䷥ 睽 Kui - Contrarity – Espy – Double Vision - De tegenstelling
39 ䷦ 蹇 Jian - Adversity – Stumbling – Impeded – De hindernis
40 ䷧ 解 Jie - Release - Unloosing – Released / Untied – De bevrijding
41 ䷨ 損 Sun - Diminution – Diminishing – Decrease – De vermindering
42 ䷩ 益 Yi - Increase – Enriching – Increase – De vermeerdering
43 ䷪ 夬 Jue - Resolution - Skipping (Jue) – Resolute – De doorbraak / de vastberadenheid
44 ䷫ 姤 Gou - Encounter – Locking – The Royal Bride – Het tegemoetomen
45 ䷬ 萃 Cui - Gathering – Together – Gathered Together – Het verzamelen
46 ䷭ 升 Sheng - Climbing - Going up Pushing Upwards – Het omhoogdringen
47 ䷮ 困 Kun - Impasse – Beset – Exhaustion – De benauwenis / de uitputting
48 ䷯ 井 Jing - The Well – Well – The Well – De waterput
49 ䷰ 革 Ge - Radical Change – Leather – Molting / Shedding – De omwenteling / het ruien
50 ䷱ 鼎 Ding - The Cauldron - Tripod bowl – The Cauldron – De spijspot
51 ䷲ 震 Zhen - Quake – Thunder – Thunder – Het opwindende / de schok / de donder
52 ䷳ 艮 Gen - Restraint – Cleaving – Stillness – Het stilhouden / de berg
53 ䷴ 漸 Jian - Gradual Advance – Settling – Gradual Progress – De ontwikkeling / geleidelijke vooruitgang
54 ䷵ 歸妹 Guimei - Marrying Maid – Marriage – Coming Home – Het huwende meisje
55 ䷶ 豐 Feng - Abundance – Thick – Abundance – De volheid
56 ䷷ 旅 Lü - The Wanderer – Sojourner – The Wanderer – De zwerver
57 ䷸ 巽 Xun - Compliance - Food Offerings – Calculation / Choosing – Het zochtmoedige / het indringende / de wind
58 ䷹ 兌 Dui - Joy - Satisfaction – Joy – Het blijmoedige / het meer
59 ䷺ 渙 Huan - Dispersion – Gushing – Dispersion / Spreading Waters – De oplossing
60 ䷻ 節 Jie - Control – Juncture – Limitation – De beperking
61 ䷼ 中孚 Zhongfu - Inner Trust - Trying captives – Sincere to the Core – Innerlijke waarheid
62 ䷽ 小過 Xiaoguo - Minor Superiority - Passing: minor – Minor Surplus – Het overwicht van het kleine
63 ䷾ 既濟 Jiji - Ferrying Complete - Already across – After the Crossing – Na de voleinding
64 ䷿ 未濟 Weiji - Ferrying Incomplete - Not yet across - Not Yet Across – Voor de voleinding
Shiyi - Ten Wings - Tien vleugels
1-2 彖傳 Tuan zhuan [T’uan-chuan / Tw’an Tsjwan] - Commentary on the Judgment – Commentaar op de beslissing
01 彖傳上 Tuan zhuan - Commentary on the Judgment I
02 彖傳下 Tuan zhuan - Commentary on the Judgment II
3-4 象傳 – Xiang Zhuan [Hsiang-chuan / Siang Tsjwan]- Commentary to the Images - Commentaar op de Beelden
03 大象傳 - Da xiang Zhuan – Commentaar op de grote beelden
04 小象傳 - Xiao xiang zhuan – Commentaaar op de kleine beelden
5-6 大傳 Dazhuan [Hsi-tz’u-chuan / Ta Tsjwan] - The Great Commentary – Grote Verhandeling. Ook als:
繫辭 Xici - Commentary on the Appended Phrases - Bijgevoegde Oordelen:
05 繫辭上 Xici shang - Commentary on the Appended Phrases I – De Grondslagen
06 繫辭下 Xici xia - Commentary on the Appended Phrases II – Gedetaileerde bespreking
07 文言 Wenyan [Wen-yen / Wen Jen] - Commentary on the Words of the Text – Commentaar op de tekstwoorden
08 說卦 Shuogua [Shuo-kua / Sjwo Kwa] - Explaining the Trigrams – Bespreking der Trigrammen
09 序卦 Xugua [Hsü-kua / Siu Kwa] – Providing the Sequence of the Hexagrams- De volgorde der Hexagrammen
10 雜卦 Zagua [Tsa-kua / Tsa Kwa] – Hexagrams in Irregular Order – Vermengde Tekens
Online informatie:
Chinese Text Project (Chinese tekst met Engelse vertaling James Legge)Wengu (Chinese tekst met Engelse vertaling Wilhelm-Baynes)Wikipedia: I Ching (Engels)Yijing Dao (S.J. Marshall) (introductie en veel recensies - is deel van website van Joel Biroco)LiSe Heyboer - Yi Jing Oracle of the Sun (Uitleg van de hexagrammen met online orakel)Literatuur en vertalingen
Toelichting bij de literatuur
Zie ook:
- Shaughnessy, Edward (1993) I Ching (Chou I) IN: Early Chinese Texts, A Bibliographical Guide ed. Michael Loewe, p 216-228
- Lewis, Mark Edward (1999) Writing and Authority in Early China. Hoofdstuk 6 p 241-286.
- de pagina Da Zhuan
Hieronder kunt u een selectie maken van de verschillende publicatievormen en de taal. Ik beperk me tot vier taalgebieden (Nederlands, Engels, Frans en Duits). De meeste literatuur is overigens engelstalig. U kunt bij teksttype ook apart de vertalingen selecteren en U kunt desgewenst ook een specifieke auteur zoeken.
Boeken 1 tot 20 van de 48
Adler, Joseph (2022). The Yijing: A Guide. Oxford University Press.
ISBN13: 978-0190072469
met vertaling van de Zhouyi plus de vleugels Xici zhuan, Shuogua zhuan, Zagua zhuan
ISBN13: 978-0231191241
Meer informatie...
--- (2017). Zhu Xi's Commentary on the Xicizhuan (Treatise on the Appended Remarks): Appendix of the Yijing (Scripture of Change). *.Ook online.--- (2012). 'The Great Virtue of Heaven and Earth 天地之大德': Deep Ecology in the Yijing 易經. *
Paper Workshop on Religious Diversity and Ecological Sustainability in China. --- (2002). Introduction to the Study of the Classic of Change (I-hsüeh ch’i-meng). *
Ook online.
Ames, Roger T. (2015). The Great Commentary (Dazhuan) and Chinese natural cosmology. International Communication of Chinese Culture, Vol. 2 (1) *.
Ook online.
Boering, Han (2001). De I Tjing voor de 21ste eeuw: Het boek der veranderingen. Een nieuwe interpretatie vauit het Chinees met commentaren. Juwelenschip. *
ISBN13: 978-9021550077
Meer informatie...
Cheng, Chung-Ying (2009). Li and Qi in Yijing: A reconsideration of being and nonbeing in Chinese Philosophy. Journal of Chinese Philosophy, Vol. Vol 36 p 73-100 *.
Collani, Claudia, von (2007). The first encounter of the West with the Yijing. Monumenta Serica, Vol. Vol 55 r 1 p227-387 *.
Cook, Constance A. (1998). Myth and Fragments of a Qin Yi text A Research Note and Translation. Journal of Chinese Religions, Vol. 26 (1), pag. 135-143. *.
Davis, Scott (2012). The Classic of Changes in Cultural Context: A Textual Archaeology of the Yi jing ??. Cambria Press. *
ISBN13: 978-1604978087
Meer informatie...
Ess, Hans, van (2010). Cheng Yi and His Ideas About Women as Revealed in His Commentary to the Yijing. Oriens Extremus (OE), Vol. Vol 49 *.
Fendos, Paul George jr (1988). Fei Chihs place in the development of I-ching studies. *
Geiger, Heinrich (2013). Sign, Image and Language in The Book of Changes (Yijing ??). Frontiers of Philosophy in China, Vol. 8 (4), pag. 607-623. *.
Gu, Ming Dong (2005). Chinese Theories of Reading and Writing: A route to Hermeneutics and Open Poetics. SUNY Press. *
ISBN10: 0791464237
Harrington, Michael J. (2019). The Yi River Commentary of the Book of Changes - Cheng Yi. Yale University Press. *
vertaling zhouyi.
ISBN13: 978-0300218077
Meer informatie...
Hatcher, Bradford (2009). The Book of Changes: Yijing, Word By Word, Volume One and Two. *
ISBN13: 978-0982419113
Ook online.
Meer informatie...
Klein, Esther (2013). Constancy and the Changes: A Comparative Reading of Heng Xian. Dao, Vol. 12, pag. 207-224. *.
Kunst, Richard Alan (1985). The Original Yijing: A text, phonetic transcription, and indexes, with sample glosses (Dissertation). University of California Press. *
Meer informatie...
Legge, James (1882). The sacred books of China - The Texts of Confucianism Part II: The Yi King (Yijing). Clarendon Press. *
Serie The Sacred books of the East Vol XVI
Ook online.
Meer informatie...
Boeken 1 tot 20 van de 48